«Ήταν οι χειρότεροι καιροί, ήταν οι χειρότεροι καιροί. Πάλι. Έτσι είναι το πράγμα με τα πράγματα. Καταρρέουν, πάντοτε κατέρρεαν, πάντοτε θα καταρρέουν, είναι στη φύση τους. Ένας υπέργηρος άντρας ξεβράζεται λοιπόν σε μιαν ακτή. Μοιάζει με σκασμένη μπάλα ποδοσφαίρου με τα ράμματά της κομμένα, εκείνο το πέτσινο είδος που κλοτσούσε ο κόσμος εκατό χρόνια πριν. Η θάλασσα ήταν ταραγμένη. Του έβγαλε την μπλούζα από την πλάτη∙ γυμνός όπως τη μέρα που γεννήθηκα είναι οι λέξεις μέσα στο κεφάλι που κινεί πάνω στον σβέρκο του, όμως η κίνηση τον πονά».
Το πρώτο μέρος του κουαρτέτου των εποχών μάς προδιαθέτει για ένα έργο που όταν ολοκληρωθεί είναι πολύ πιθανό να δώσει το Νομπέλ στη δημιουργό του. Ένα τόσο εξαιρετικό βιβλίο είναι το Φθινόπωρο της Άλι Σμιθ. Ένα βιβλίο με κέντρο του τον χρόνο και το πώς τον βιώνουμε. Ένα βιβλίο για την αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων που τους χωρίζουν πάνω από 60 χρόνια, για την ενηλικίωση, για καλλιτέχνες που αγνοήθηκαν και εκτιμήθηκαν μετά θάνατον, για μια χώρα που φεύγει απ’ την Ευρώπη, για μια Ευρώπη που φεύγει απ’ τις αξίες της.
Η ιστορία ξεκινά άχρονα: ο Ντάνιελ Γκλουκ είναι κάπου μεταξύ ζωής και θανάτου. Το σώμα του σε μιαν ακτή. Ο ίδιος έχει απόλυτη συνείδηση αυτού που του συμβαίνει. Στο στόμα του άμμος. Και στο στόμα πολλών άλλων ανθρώπων δίπλα του. Πρόσφυγες. Ένας πατέρας του με το μωρό του μέσα από το μπουφάν του. Πνιγμένοι και οι δύο. Η Ευρώπη σήμερα.
…η συγγραφέας, μέσα από τη σχέση τους, καταφέρνει να μας κάνει να βιώσουμε -έστω λογοτεχνικά- το άχρονο της αγάπης.
Από το άχρονο του θανάτου του Ντάνιελ μεταφερόμαστε στο παρόν, σε μια «Τετάρτη, λίγο μετά το μεσοκαλόκαιρο» και μαθαίνουμε ότι έχει περάσει τα 100, βρίσκεται σε κώμα στο κρεβάτι ενός γηροκομείου και μοναδική του φίλη είναι η Ελίζαμπεθ Ντημάντ, 32 ετών, λέκτορας σε πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν μαθαίνουμε επίσης ότι γνωρίστηκαν όταν η Ελίζαμπεθ ήταν 8 ετών, ότι η μητέρα της δεν ενέκρινε αυτή την περίεργη σχέση με έναν άνθρωπο τόσο μεγαλύτερό της (αν και πίστευε ότι είναι gay και άρα δεν θα μπορούσε να υπάρξει κάτι ερωτικό μεταξύ τους), ότι ο άνθρωπος αυτός διαμόρφωσε την Ελίζαμπεθ μέσα από τις συζητήσεις τους για τα βιβλία (αναφορές στην Ιστορία δύο πόλεων, τον Θαυμαστό καινούργιο κόσμο και άλλα), τις τέχνες (με σημαντικό μέρος του βιβλίου στην Pauline Boty), του ανθρώπους και τη ζωή. Τα σημεία του βιβλίου με τις συζητήσεις τους είναι με διαφορά τα καλύτερα. Τα σημεία με τους εσωτερικούς μονολόγους (σαφείς οι επιρροές από τη μεγάλη Virginia Woolf) επίσης δυνατά, ενώ απαιτούν ιδιαίτερη αναγνωστική προσοχή.
Τελικά, αυτοί οι δύο άνθρωποι καταφέρνουν να υπερκεράσουν τα 69 χρόνια που τους χωρίζουν και η συγγραφέας, μέσα από τη σχέση τους, καταφέρνει να μας κάνει να βιώσουμε -έστω λογοτεχνικά- το άχρονο της αγάπης.
Η συγγραφέας
H Άλι Σμιθ γεννήθηκε το 1962 στο Ινβερνές της Σκοτίας. Το Φθινόπωρο ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Booker 2017. Για τέταρτη φορά βιβλίο της συμπεριλαμβάνεται στη βραχεία λίστα για το Booker. Το Πώς να είσαι δύο, τιμήθηκε με τα βραβεία (Goldsmiths Prize, Costa Book Award, Baileys Women’s Prize for Fiction), κυκλοφόρησε στα ελληνικά (, μτφρ. Νίκος Α. Μάντης) από τις Εκδόσεις Καστανιώτη το 2015.
Έγραψαν για το βιβλίο
- https://www.bookpress.gr/kritikes/xeni-pezografia/smith-ali-kastaniotis-fthinoporo-marinos
- https://www.nytimes.com/2017/02/17/books/review/autumn-ali-smith.html
- https://www.theguardian.com/books/2016/oct/12/autumn-ali-smith-review
- https://www.nytimes.com/2017/02/17/books/review/autumn-ali-smith.html
- https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/autumn-ali-smith-book-review-hamish-hamilton-a7369711.html