ΝΟΥΒΕΛΑ

Απόσταση ασφαλείας της Σαμάντα Σβέμπλιν

άλογο
Photo by Henrik H on Unsplash

«ΕΙΝΑΙ σαν σκουλήκια.
Τι είδους σκουλήκια;
Σαν σκουλήκια, παντού.
Το αγόρι είναι αυτό που μιλά, μου λέει τις λέξεις στο αυτί. Εγώ είμαι εκείνη που ρωτά. Σκουλήκια στο σώμα;
Ναι, στο σώμα.
Γεωσκώληκες;
Όχι, άλλου είδους σκουλήκια.
Είναι σκοτεινά και δεν μπορώ να δω. Τα σεντόνια είναι τραχιά, διπλώνονται κάτω από το κορμί μου. Δεν μπορώ να κουνηθώ, λέω.Τα σκουλήκια φταίνε. Πρέπει να είσαι υπομονετική και να περιμένεις. Και ενώ περιμένεις, πρέπει να βρεις την ακριβή στιγμή όπου γεννιούνται τα σκουλήκια.

Γιατί;
Γιατί είναι σημαντικό, είναι πολύ σημαντικό για όλους.
Προσπαθώ να συγκατανεύσω, αλλά το σώμα μου δεν ανταποκρίνεται.
Τι άλλο συμβαίνει στον κήπο του σπιτιού; Εγώ είμαι στον κήπο;
Όχι, δεν είσαι, αλλά είναι η Κάρλα, η μητέρα σου.
Τη γνώρισα πριν από λίγες μέρες, μόλις φτάσαμε στο σπίτι.»

apostasi-asfaleias-book-cover
Μετάφραση:
Έφη Γιαννοπούλου Εικαστικό εξωφύλλου:
Patrice Ganda
Eκδόσεις Πατάκη

Κάπως έτσι συνεχίζεται μέχρι το τέλος ο πυρετώδης διάλογος μεταξύ της Αμάντα, μιας ετοιμοθάνατης γυναίκας, που βρίσκεται σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου, και του Νταβίντ ενός παιδιού (όχι δικού της) που της θέτει συνεχώς ερωτήματα, ενώ ο χρόνος της ζωής της λιγοστεύει. Η Αμάντα, λοιπόν, λίγο πριν πεθάνει (;) ανακρίνεται κατά κάποιον τρόπο από τον μικρό Νταβίντ, τον γιο μιας φίλης της, της Κάρλα. Αυτό που ενδιαφέρει τον Νταβίντ, όπως καταλάβατε από τον παραπάνω διάλογο, είναι το πότε γεννήθηκαν τα σκουλήκια στο σώμα της Αμάντα. Τι είναι τα σκουλήκια δεν θα μάθουμε ποτέ. Υποθέτω ότι είναι η αρρώστια από την οποία πάσχει η γυναίκα. Από τον διάλογο μεταξύ τους μαθαίνουμε ότι η Αμάντα με την κόρη της Nίνα παραθερίζουν στην πόλη που μένει ο Νταβίντ με τη μητέρα του. Κάτι συμβαίνει στην Αμάντα και τη Νίνα και ζητάνε βοήθεια από την Κάρλα. Κάτι όμως έχει συμβεί και στον Νταβίντ, το οποίο εξιστορεί η Κάρλα στην Αμάντα. Στο παρακάτω χωρίο η Κάρλα μιλάει για το παιδί της μετά το συμβάν:

πάπια
Photo by Hussai Badshah on Unsplash

«Δεν ήθελα να τον δω, Αμάντα, αυτό που ήθελα ήταν να το βάλω στα πόδια. Απελπισμένα. Αναρωτήθηκα αν θα προλάβαινα να φτάσω μέχρι την εξώπορτα πριν εκείνοι φτάσουν στην κουζίνα. Αλλά δεν κατάφερα να κουνηθώ. Τότε άκουσα τα βήματά του, πολύ απαλά πάνω στο ξύλινο πάτωμα. Μικρά κι αβέβαια, τόσο διαφορετικά απ’ του δικού μου Νταβίντ. Διακόπτονταν κάθε τέσσερις ή πέντε κινήσεις, και τότε σταματούσαν και τα δικά της και τον περίμεναν. Σχεδόν βρισκόταν πια στην κουζίνα. Το χεράκι του, λερωμένο τώρα από ξερή λάσπη ή σκόνη, ψηλάφισε τον τοίχο για να κρατηθεί. Κοιταχτήκαμε, αλλά εγώ αμέσως αποτράβηξα το βλέμμα. Εκείνη τον έσπρωξε προς το μέρος μου κι εκείνος έκανε μερικά βήματα ακόμη, σχεδόν παραπατώντας, και ξαναπιάστηκε από το τραπέζι. Νομίζω πως όλη αυτή την ώρα είχα σταματήσει και να αναπνέω.»

Δεν ξέρω ποιοι από εσάς έχετε δει ή ακούσει για μία απ’ τις καλύτερες τηλεοπτικές σειρές όλων των εποχών, το Twin Peaks του σπουδαίου David Lynch. Η νουβέλα αυτή είναι σα να υπνωτίζεσαι και να βυθίζεσαι σε ένα επεισόδιο του Twin Peaks. Δε θα υπάρξουν απαντήσεις. Τα πάντα εννοούνται. Ο καθένας θα δώσει τη δική του ερμηνεία (διάβασα ήδη αρκετές και διαφορετικές από διάφορους κριτικούς). Θα είναι η πρώτη φορά που δεν θα παραθέσω στο τέλος της ανάρτησης παρουσιάσεις/κριτικές από άλλους. Και θα σας συμβουλεύσω επίσης να μη διαβάσετε καμία κριτική μέχρι να διαβάσετε το ίδιο το βιβλίο. Η απόλαυση θα είναι μεγαλύτερη γιατί σε όλες τις παρουσιάσεις υπάρχουν spoilers. Όπως ήδη διαπιστώσατε απ’ τα παραπάνω, πέρα από κάποιες αοριστίες για διάφορα «συμβάντα» στις ζωές των πρωταγωνιστών, δεν έχω αναφέρει σχεδόν τίποτα.

Ο πυρήνας όμως του βιβλίου είναι η μητρική αγάπη, ο δεσμός παιδιού και μάνας και η «απόσταση ασφαλείας» που πρέπει να διατηρεί μια ζωή η μάνα με το παιδί, για να προλάβει τον όποιο κίνδυνο!

Έχουμε πια διαβάσει πολλά βιβλία. Δύσκολα εντυπωσιαζόμαστε. Ακόμα πιο δύσκολα φοβόμαστε. Δε θέλω να το κατηγοριοποιήσω και έτσι δεν θα πω ότι ανήκει στο είδος του horror ή του μυστηρίου, αν και έχει στοιχεία και από τα δύο. Άλογα που πεθαίνουν ξαφνικά, παιδιά παραμορφωμένα, ψυχές που μοιράζονται σε δύο σώματα, πραγματικότητα και όνειρο είναι κάποια από τα στοιχεία που πλέκονται αριστοτεχνικά από την εξαιρετικά ταλαντούχα νέα συγγραφέα στο τόσο ατμοσφαιρικό αυτό βιβλίο, που κατάφερε όντως να με φοβίσει σε κάποια σημεία και με έκανε να επιστρέψω αρκετές φορές για να ξαναδιαβάσω κάποιες σελίδες. Ο πυρήνας όμως του βιβλίου είναι η μητρική αγάπη, ο δεσμός παιδιού και μάνας και η «απόσταση ασφαλείας» που πρέπει να διατηρεί μια ζωή η μάνα με το παιδί, για να προλάβει τον όποιο κίνδυνο! Πολύ καλά έκανε ο εκδοτικός οίκος και κράτησε τον πρωτότυπο τίτλο. Ο αγγλικός είναι Fever dream. Aντιθέτως, θα προτιμούσα το υπέροχο και πιο σχετικό εξώφυλλο της αγγλικής έκδοσης που παραθέτω πιο κάτω, αν και αυτό που έχει επιλεγεί είναι το εξώφυλλο της ισπανικής έκδοσης.

Όχι τυχαία το περιοδικό Granta την επέλεξε το 2010 ως μία από τις καλύτερες ισπανόφωνες συγγραφείς κάτω των 35 ετών. Να πούμε εδώ ότι το βιβλίο έχει ήδη βραβευτεί, ενώ το 2017 ήταν στη βραχεία λίστα για το Μan Booker International. Η μετάφραση εξαιρετική.

Samanta Schweblin

Η συγγραφέας

Γεννημένη στο Μπουένος Άιρες το 1978, η Σαμάντα Σβέμπλιν έχει ήδη κερδίσει πολλά βραβεία τόσο για την πρώτη συλλογή διηγημάτων της όσο και για το Απόσταση Ασφαλείας. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.

Εξώφυλλα απ’ όλο τον κόσμο

apostasi-asfaleias-book-cover
Ισπανική έκδοση
apostasi-asfaleias-book-cover
Αγγλική έκδοση