Για λίγο καιρό ακόμα θα ονειρευόμαστε τα ταξίδια. Ας ταξιδέψουμε σήμερα νοερά σε μια πόλη μυθιστορηματική, ομιχλώδη, μυστήρια, παραμυθένια, εξωπραγματική. Αυτή είναι φυσικά η Βενετία, μια πόλη που ενέπνευσε και συνεχίζει να εμπνέει συγγραφείς, ποιητές, ιστορικούς.
Θα ξεκινήσουμε από το κλασικό αριστούργημα Θάνατος στη Βενετία του Thomas Mann και θα συνεχίσουμε με την απαραίτητη μελέτη της ιστορίας της πόλης, διαβάζοντας το Βενετία: Γέφυρα Δύσης και Ανατολής, 1081-1797 του McNeill William H. Θα ακολουθήσουμε μετά τον επιθεωρητή Μπρουνέτι στις γέφυρες της πόλης με το αστυνομικό Θάνατος και Κρίση της Ντόνα Λεόν. Στη συνέχεια θα περπατήσουμε στα σοκάκια της Γαληνοτάτης με τη δεσποινίδα Γκάρνετ στον Άγγελο της δεσποινίδας Γκάρνετ της Σάλι Βίκερς. Θα κάνουμε φυσικά μια στάση στο νομπελίστα ποιητή Γιόζεφ Μπρόντσκι και στο κορυφαίο Υδατογράφημα (παρόλο που έχω γράψει γι’ αυτό αναλυτικά δε θα μπορούσε να λείπει από ένα τέτοιο αφιέρωμα) και θα συνεχίσουμε με το Μετά τα μεσάνυχτα της Daphne du Maurier, μια νουβέλα ικανή να σας κρατήσει ξάγρυπνους. Μετά τη Daphne du Maurier θα χαθούμε στα στενά της πόλης μέσα από το βιβλίο Venetian Legends and Ghost Stories του Alberto Toso Fei. Πρόκειται για ένα ταξιδιωτικό βιβλίο που μιλάει για θρύλους, φαντάσματα και παραδόσεις συνοδεία χαρτών με τις ακριβείς τοποθεσίες όπου τα ιστορούμενα (λέγεται ότι) συνέβησαν. Και από τις ιστορίες φαντασμάτων θα περάσουμε στις Ελληνίδες μάγισσες στη Βενετία κατά τον 16ο – 18ο αιώνα, της Διονυσίας Γιαλαμά, ένα ιστορικό βιβλίο που εξετάζει τις δικογραφίες Ελληνίδων που κατηγορήθηκαν για μαγεία από την Ιερά Εξέταση. Το ταξίδι μας θα τελειώσει με το Τhe City of Fallen Angels του John Berendt, του συγγραφέα του υπέροχου Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού, όπου ο συγγραφέας παίρνει συνεντεύξεις από διάσημους Βενετσιάνους, απογόνους αριστοκρατικών οικογενειών αλλά και άλλους αρκετά εκκεντρικούς κατοίκους της πόλης.
Με την ευχή να μπορέσουμε φέτος να ταξιδέψουμε, σας εύχομαι για την ώρα καλό λογοτεχνικό ταξίδι!
Θάνατος στη Βενετία του Thomas Mann
«Ο Γκούσταφ Άσενμπαχ ή φον Άσενμπαχ, όπως ονομαζόταν επισήμως από την ημέρα που έκλεισε τα πενήντα του χρόνια, ξεκίνησε μόνος από το διαμέρισμά του στην Πριντσρεγκέντενστράσε του Μονάχου για έναν μεγάλο περίπατο∙ ήταν ένα ανοιξιάτικο απόγευμα του έτους 19…, που η απειλητική του όψη πλανιόταν ήδη επί μήνες πάνω από την ήπειρό μας. Νιώθοντας μια έξαψη μετά την επίπονη και επισφαλή εργασία του πρωινού, η οποία τώρα ακριβώς απαιτούσε απ’ αυτόν την ύψιστη συγκέντρωση, περίσκεψη, διεισδυτικότητα και πειθαρχία της θέλησης, δεν μπορούσε να αναστείλει τον παραγωγικό μηχανισμό μέσα του-εκείνο το «motus animi continuus», ουσιώδες κατά τον Κικέρωνα γνώρισμα της ευγλωττίας-που δεν είχε καταλαγιάσει ούτε μετά το γεύμα, καθώς ο συγγραφέας δεν είχε καταφέρει να παραδοθεί στον ανακουφιστικό, γλυκό μεσημεριάτικο ύπνο, τον τόσο απαραίτητο καθημερινά για τις φθίνουσες πλέον δυνάμεις του».
Η ζωή και ο θάνατος, η τέχνη και η ομορφιά μέσα από τον πλατωνικό έρωτα του Άσενμπαχ για τον νεαρό Τάτζιο. Όσες φορές και να διαβάσει κανείς το αριστούργημα του Thomas Mann θα ανακαλύπτει συνεχώς νέα πράγματα, που θα τον εντυπωσιάζουν. Δε θα μπορούσε όλο αυτό να μην διαδραματίζεται στην πιο εξωπραγματικά όμορφη πόλη του κόσμου, τη Βενετία.
ΒΕΝΕΤΙΑ: ΓΕΦΥΡΑ ΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΗΣ, 1081-1797 του McNeill William H.
Αν θέλετε να διαβάσετε ένα βιβλίο για τη χιλιόχρονη ιστορία της Βενετίας, σας προτείνω το βιβλίο του βραβευμένου με το National Book Award McNeill William H. Όπως μας ενημερώνει ο συγγραφέας στο προλογικό του σημείωμα, αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου αποτέλεσε μια επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει στην Ελλάδα, όταν στο οχυρό του Ναυπλίου είδε την εικόνα του Λέοντα του Αγίου Μάρκου λαξευμένου στον προμαχώνα, αλλά και η ανακάλυψη της κρητικής τέχνης και λογοτεχνίας του 17ου αιώνα, οπότε και διαπίστωσε τις μεγάλες επιρροές της Γαληνοτάτης. Αντιλαμβάνεται κανείς διαβάζοντάς την ιστορία της πόλης αυτής τί είναι αυτό που την καθιστά μοναδική.
Θάνατος και κρίση της Ντόνα Λεόν
Θυμάμαι πόσο με εντυπωσίασε η συγγραφέας σε μία συνέντευξη που είχε δώσει στον αείμνηστο Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη στις Κεραίες της εποχής μας, την ωραιότερη για μένα εκπομπή για το βιβλίο. Τη συγκεκριμένη συνέντευξη (όπως και όλες τις εκπομπής) μπορείτε να δείτε στο φοβερό ertflix. Η Αμερικανίδα συγγραφέας, αφού έζησε σε διάφορες πόλεις του κόσμου κατέληξε στη Βενετία. Η συγγραφέας άρχισε να γράφει βιβλία από ένα αστείο: βλέποντας μια παράσταση στο διάσημο Λα Φενίτσε σκέφτηκε να «σκοτώσει» λογοτεχνικά έναν Γερμανό συνθέτη, ο οποίος διηύθυνε χάλια την ορχήστρα. Κάπως έτσι γεννήθηκε ο επιθεωρητής Μπρουνέτι που έχει χαράξει τη δική του ιστορία στην αστυνομική λογοτεχνία. Στο βιβλίο αυτό επιχειρεί να διαλευκάνει το μυστήριο γύρω από τη δολοφονία ενός διεθνούς φήμης δικηγόρου που βρίσκεται νεκρός στο βαγόνι ενός τρένου που κατευθύνεται στη Βενετία. Εξαιρετικό όπως και όλα τα βιβλία της που κυκλοφορούν από τους Σύγχρονους Ορίζοντες και τις Εκδόσεις Καστανιώτη.
Ο άγγελος της δεσποινίδας Γκάρνετ της Σάλι Βίκερς
Όταν ταξιδεύω, φροντίζω πάντα να διαβάζω πριν και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού βιβλία που η ιστορία τους εκτυλίσσεται στην πόλη που σκοπεύω να πάω. Όταν πήγα στη Βενετία δεν είχα διαβάσει ακόμα το βιβλίο αυτό. Σκοπεύω ωστόσο να το ξαναδιαβάσω όταν με το καλό ξαναπάω.
Η άθεη πρωταγωνίστρια του βιβλίου συνταξιοδοτείται. Όταν πεθαίνει η συγκάτοικός της αποφασίζει να ταξιδέψει στη Βενετία. Εκεί, για πρώτη φορά στη ζωή της, θα ερωτευτεί και θα πιστέψει στο Θεό μέσα από μια συγκινητική ιστορία που θα σας μείνει αξέχαστη και που είναι εμπνευσμένη από την ιστορία του Αρχαγγέλου Ραφαήλ και του Τωβία (Παλαιά Διαθήκη). Το βιβλίο είναι εξαντλημένο. Αξίζει να το αναζητήσετε στα παλαιοβιβλιοπωλεία ή να το διαβάσετε στα αγγλικά. Αξίζει επίσης να εκδοθεί ξανά αγαπητοί εκδότες.
Υδατογράφημα του Γιόζεφ Μπρόντσκι
Έχω γράψει εκτενώς για το Υδατογράφημα στο Proust & Kraken. Μέσα από τις περιγραφές και τους στοχασμούς του Μπρόντσκι ανακαλύπτουμε μια διαφορετική Βενετία και μαγευόμαστε ξανά και ξανά από τις ποιητικές φράσεις του νομπελίστα ποιητή. Πρόκειται για ένα βιβλίο-διαμάντι.
«Και σε τελική ανάλυση το μάτι δε λαθεύει και τόσο, αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, τότε μόνο και μόνο γιατί κοινός στόχος όλων εδώ είναι ακριβώς να φανούν. Και κατά μία ακόμη πιο τελική ανάλυση, η πόλη αυτή αποτελεί το θρίαμβο του χορδωτού, γιατί το μάτι, το μοναδικό αυτούσιο, ιχθυόεν, εσωτερικό όργανο, πράγματι κολυμπά εδώ: αναπηδά, πλαταγίζει, ταλαντεύεται, βουτά, κουβαριάζεται. Η φανερή, πλέον, διαφανής ζελατίνα του κατοικεί με αταβιστική χαρά στα αντανακλώμενα στο νερό αρχοντικά, μυτερά τακούνια, γόνδολες κτλ., αναγνωρίζοντας στο φορέα που τα μετέφερε στην υπαρξιακή επιφάνεια, τίποτε άλλο παρά τον ίδιο του τον εαυτό.»
Μετά τα μεσάνυχτα της Daphne du Maurier
«”Μην κοιτάξεις” είπε ο Τζον στη γυναίκα του, “αλλά δύο τραπέζια πιο πέρα κάθονται δύο γεροντοκόρες που προσπαθούν να με υπνωτίσουν”.»
Και γι’ αυτό το βιβλίο έχω κάνει αναλυτική παρουσίαση στο blog. Oπωσδήποτε όμως έπρεπε να το βάλω στη λίστα αυτή. Ένα νεαρό ζευγάρι χάνει το ένα από τα δύο τους παιδιά από μηνιγγίτιδα. Θα ταξιδέψουν στη Βενετία, επιχειρώντας να αφήσουν πίσω τους το τραγικό συμβάν. Εκεί θα γνωρίσουν δύο δίδυμες αδελφές, η οποία εκ των οποίων είναι τυφλή, η οποία θεωρεί τον εαυτό της μέντιουμ και επιχειρεί να πείσει τους γονείς ότι βλέπει την πεθαμένη τους κόρη ανάμεσά τους! Μια τέτοια φαινομενικά απλή ιστορία στα χέρια της μοναδικής Daphne du Maurier και με φόντο τη Βενετία μπορεί να στοιχειώσει. Διαβάστε πρώτα τη νουβέλα και μετά δείτε (με παρέα) την ταινία με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και τη Τζούλι Κρίστι που είναι εξαιρετική.
«Venetian Legends and Ghost Stories» του Alberto Toso Fei
Αυτό το βιβλιαράκι το αγόρασα στη Βενετία. Πρόκειται για μια υπέροχη έκδοση με χάρτες, όμορφες φωτογραφίες και ιστορίες που προκαλούν ανατριχίλα. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια αφιερωμένα σε συγκεκριμένες περιοχές της Βενετίας και σε ιστορίες που αφορούν στις περιοχές αυτές. Μαθαίνεις για το πέταγμα της μάγισσας, το κορίτσι που δεν θάφτηκε ποτέ, τη μάγισσα που βγήκε απ’ τον τοίχο, το θλιμμένο τραγούδι της γοργόνας, τη μουσική που γράφτηκε στο νερό και δεκάδες ακόμα ιστορίες και θρύλους της Γαληνοτάτης. Ιδανικό για ταξίδι, ιδίως αν σας αρέσουν τα μη τουριστικά μέρη μιας πόλης.
Ελληνίδες μάγισσες στη Βενετία (16ος – 18ος αιώνας) – Με βάση τις δικογραφίες της Ιεράς Εξέτασης της Βενετίας της Διονυσίας Γιαλαμά
Απ’ τα πιο ενδιαφέροντα ιστορικά βιβλία που έχω διαβάσει. Δεν γνώριζα καν ότι υπήρχαν Ελληνίδες στη Βενετία που κατηγορήθηκαν για μαγεία, οπότε η έκπληξή μου ήταν μεγάλη όταν έπεσε στα χέρια μου η εκπληκτική έρευνα της Διονυσίας Γιαλαμά. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ιστορικός ή δικηγόρος για να διαβάσει το βιβλίο αυτό (αν και λόγω της δικηγορικής μου ιδιότητας, το ενδιαφέρον μου ήταν φυσικά μεγαλύτερο). Δυστυχώς το βιβλίο πέρασε μάλλον απαρατήρητο όταν εκδόθηκε. Είναι από αυτά τα βιβλία που αν είχε εκδοθεί στα αγγλικά θα είχε γίνει παγκόσμιο best seller. Είναι τόσες οι ιστορίες μέσα από το βιβλίο που μπορούν να γεννήσουν νέες έρευνες ή μυθιστορήματα που πραγματικά αξίζει να διαβαστεί. Αloysia ή Τeodora greca, Faustina greca, Stamatta greca, Oliva Cretensis, Calizza greca, Virginia greca και άλλες πολλές και πολλοί κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν από την Ιερά Εξέταση. Μαθαίνουμε για τις δικογραφίες, τις ανακρίσεις, τον τρόπο ζωής τους, τις αποφάσεις και τις ποινές. Στο Παράρτημα μάλιστα του βιβλίου παρουσιάζονται δύο ολόκληρες δικογραφίες στα Ιταλικά από τη σειρά Sant’ Ufficio των Κρατικών Αρχείων της Βενετίας. Αναζητήστε το οπωσδήποτε. Είναι συγκλονιστικό.
The city of fallen angels του John Berendt
Το σημερινό αφιέρωμα στη Γαληνοτάτη δε θα μπορούσε να κλείσει χωρίς τις μαρτυρίες των κατοίκων της. Συνεντεύξεις και ιστορίες από μόνιμους γνωστούς και διάσημους κατοίκους της Βενετίας. Ένα τέτοιο βιβλίο δεν θα μπορούσε να το είχε γράψει καλύτερα άλλος από τον John Berendt, τον συγγραφέα του εξαιρετικού Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού (μα τί τίτλος!), ένα βιβλίο εξαντλημένο που μακάρι κάποιος εκδοτικός οίκος να το βγάλει ξανά (πολύ καλή και η ταινία με πρωταγωνιστή τον Τζον Κιούζακ και τον σπουδαίο Κέβιν Σπέισι). Ξαναγυρνάμε στη Βενετία. Όπως ακριβώς έκανε ο συγγραφέας και στη Σαβάνα με το true crime Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού, την οποία (όπως και τα στοιχεία για το έγκλημα) γνωρίσαμε μέσα από τους εκκεντρικούς κατοίκους της, το ίδιο ακριβώς πράγμα επιχειρεί στη Βενετία. Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο απ’ το οποίο δεν ξεκολλάς μέχρι να τελειώσει και όταν τελειώνει θες να κλείσεις εισιτήριο και να πας οπωσδήποτε στην πόλη αυτή. Ας ευχηθούμε να μπορέσουμε να το κάνουμε γρήγορα.
Όταν ταξιδέψετε (ή ξαναταξιδέψετε) στη Βενετία διαλέξτε όποιο ή όποια από τα παραπάνω βιβλία βρείτε. Θα περάσετε υπέροχα και γι’ αυτόν τον λόγο!