ΝΟΥΒΕΛΑ

Έπρεπε να είχες φύγει του Ντάνιελ Κέλμαν

Σπίτι σε χιονισμένο ΄δασος
© Paul Itkin

«Η Γιάννα και η Έλλα κάνουν διπλό ποδήλατο σ’ έναν επαρχιακό δρόμο. Ο ήλιος λάμπει, τα στάχυα κυματίζουν, ευχάριστη μουσική. Η Έλλα κάθεται μπροστά και οδηγεί, η Γιάννα έχει τα χέρια απλωμένα, κοντινό πλάνο: μισοκλείνουν τα μάτια στη λιακάδα ευτυχισμένες. Και τότε το ποδήλατο πατάει πάνω σε μια πέτρα, βγαίνει απ’ τον δρόμο και τουμπάρει. Μικρές κραυγές πόνου και ξεφωνητά. Fade out στη μουσική, μαύρο, τίτλοι αρχής. Και τώρα μένει να πετύχω το σωστό ύφος».

Έπρεπε να είχες φύγει του Ντάνιελ Κέλμαν
Mετάφραση: Κώστας Κοσμάς
Φωτογραφία εξωφύλλου: Clayton Bastiani/Trevillion Images
Eκδόσεις Καστανιώτη
Σελ. 102

Έξι μέρες. Τόσο διαρκούν οι διακοπές του νεαρού ζευγαριού και της τετράχρονης κόρης τους σε ένα σπίτι στο βουνό. Το σπίτι είναι απολύτως απομονωμένο και αποτελεί το ιδανικό καταφύγιο για τον πρωταγωνιστή και αφηγητή, προκειμένου να ολοκληρώσει το σενάριό του. Ο ήρωας γράφει το σενάριο (η ορολογία που χρησιμοποιεί βοηθάει τον αναγνώστη να αντιληφθεί ότι πρόκειται για σενάριο), σημειώνει εμβόλιμα στιγμιότυπα από τη ζωή (και τα προβλήματα) με την οικογένειά του, ενώ επίσης καταγράφει και κάποια άλλα περίεργα συμβάντα που παρατηρεί, αλλά και εφιάλτες που τον στοιχειώνουν. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη. Το πέρασμα από την κανονικότητα στο παράδοξο γίνεται σοφά από τον συγγραφέα, σε μικρές δόσεις κάθε φορά, ώστε να μην ξενίσει τον αναγνώστη. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι η ιστορία τοποθετείται χρονικά στο σήμερα βοηθάει στην ταύτισή μας με τον ήρωα παρά την παραδοξότητα της ιστορίας.

Από την πρώτη ημέρα της ημερολογιακής καταγραφής, 2 Δεκεμβρίου (το έτος απουσιάζει σκοπίμως), εκεί όπου γίνεται η πρώτη γνωριμία του αναγνώστη με τους ήρωες, αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά, αρχικά με τον γάμο του ζευγαριού, μετά με τον ήρωα και στη συνέχεια με το σπίτι και την περιοχή.

«Γάμος. Το θέμα είναι ότι κατά βάθος τον αγαπάς τον άλλον. Δεν θα ήθελα να ζω χωρίς αυτήν – ακόμα και το θεατρινίστικο γέλιο της θα μου έλειπε. Ούτε κι αυτή χωρίς εμένα. Μόνο να μην εκνευρίζουμε ο ένας τον άλλον τόσο πολύ.

Φύγε, όσο ακόμα».

Έτσι, τελειώνει το πρώτο κεφάλαιο. Μία μόνο φράση που καταγράφει ο συγγραφέας (στο μυαλό του, στο ημερολόγιό του;) και η οποία μένει ανολοκλήρωτη, είναι αρκετή, για να δημιουργήσει την ανησυχία και το παράδοξο. Φύγε από τον γάμο; Φύγε από το σπίτι; Φύγε από τις μαύρες σκέψεις σου;

Τί είναι τελικά το «Έπρεπε να είχες φύγει»; Ιστορία φαντασμάτων; Καταβύθιση στην τρέλα; Mία άλλη πραγματικότητα, στην οποία καταλύονται οι νόμοι της φυσικής; Νομίζω ότι μία μόνο ανάγνωση δεν είναι αρκετή για να το ανακαλύψει κανείς!

«Βλέπω τον εαυτό μου να φωνάζει, και να πετάει κάτι στο τραπέζι, και να χτυπάει τη γροθιά του. Εκείνη μιλάει αργά, το πρόσωπό της είναι χλομό, εγώ κλαίω, μετά από λίγο ηρεμώ. Μιλάω και με ακούει χωρίς να λέει τίποτα. Τη ρωτάω, κι εκείνη πηγαινοέρχεται. Και μετά είναι εκείνη που κάθεται στο τραπέζι και κλαίει, κι εγώ στέκομαι στο παράθυρο χωρίς να μιλάω, και μετά αρχίζω να φωνάζω, αλλά μάλλον έχει περάσει πολλή ώρα, επειδή το σκοτάδι έξω είναι πυκνό και αδιαπέραστο, κι ύστερα φωνάζει κι εκείνη, και βρίσκομαι μια στη μία και μια στην άλλη άκρη του τραπεζιού, θέλω κι εγώ να φωνάξω την ίδια στιγμή, όμως κάθομαι πάλι στο τραπέζι και κρύβω το πρόσωπό στα χέρια μου και τη βλέπω να στηρίζεται εξουθενωμένη στο παράθυρο, και θα ήθελα τόσο πολύ να σηκωθώ και να πάω κοντά της και να τη χαϊδέψω στο πρόσωπο και να της πω, ας τα ξεχάσουμε όλα, σ’ αγαπώ».

Οι αναγνώσεις πολλές, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της παράδοξης, φανταστικής και ατμοσφαιρικής αυτής νουβέλας του Κέλμαν. Διαβάζοντας την τελευταία σελίδα ξαναγυρνάς στην πρώτη και προσπαθείς να φτιάξεις το λογοτεχνικό αυτό παζλ, που ο δεξιοτέχνης συγγραφέας δημιούργησε με την όμορφα ειπωμένη ιστορία του.

Τί είναι τελικά το «Έπρεπε να είχες φύγει»; Ιστορία φαντασμάτων; Καταβύθιση στην τρέλα; Mία άλλη πραγματικότητα, όπου καταλύονται οι νόμοι της φυσικής; Νομίζω ότι μία μόνο ανάγνωση δεν είναι αρκετή για να το ανακαλύψει κανείς!

Kehlmann-DanielΟ συγγραφέας

Ο γεννημένος στο Μόναχο το 1975 Ντάνιελ Κέλμαν είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Γερμανούς συγγραφείς. Είναι μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και Λογοτεχνίας του Μάιντς και της Γερμανικής Ακαδημίας για τη Γλώσσα και την Ποίηση. Το μυθιστόρημά του Η μέτρηση του κόσμου (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007) είναι ένα από τα πλέον επιτυχημένα έργα της σύγχρονης γερμανικής πεζογραφίας και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 40 γλώσσες. Για το έργο του έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Βραβείο Λογοτεχνίας του Ιδρύματος Konrad Adenauer και τα λογοτεχνικά Βραβεία Kleist, WELT, Per-Olov-Enquist και Thomas Mann. Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Εγώ και ο Καμίνσκι (2008), Φήμη (2009) και F (2013).