ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Αποχαιρετώντας λογοτεχνικά το 2024!

Άλλο ένα έτος ετοιμάζεται σε λίγες ώρες να μας αφήσει. Ένα νέο γεννιέται και μαζί με αυτό γεννιούνται ελπίδες, προσδοκίες και όνειρα. Θα αποχαιρετήσουμε το 2024 και θα υποδεχτούμε το 2025 με τα καταπληκτικά βιβλία του αφιερώματός μας. Να έχετε υγεία, να είστε χαρούμενοι, να αγαπάτε, να ονειρεύεστε και να διαβάζετε. Καλή χρονιά! Η κεντρική φωτογραφία είναι της Elinda Gjonomadhi για το Unsplash, ενώ η αριστερή της Jessica Fadel για το Unsplash.

Η συγγραφέας αυτή είναι ένα λογοτεχνικό βάλσαμο. Δεν ξέρω κάποιον που να διάβασε βιβλίο της και να μην την κατέταξε αμέσως στους αγαπημένους του συγγραφείς. Η αγαπημένη Λούσυ δραπετεύει με τον πρώην σύζυγό της στο Μέην. Πιστεύοντας ότι θα πάει για λίγες μόνο ημέρες καταλήγει να μείνει εκεί για μήνες. Ανθρώπινο βαθιά όπως όλα τα βιβλία της σπουδαίας Strout.

Ένα καταπληκτικό graphic novel ενός λογοτεχνικού αριστουργήματος. Για μικρά και μεγάλα παιδιά.

Ένας 78 διάσημος ντοκιμενταρίστας πεθαίνει από καρκίνο και αποφασίζει να δώσει μια τελευταία συνέντευξη, αποκαλύπτοντας τις αλήθειες του και απομυθοποιώντας τον εαυτό του. Και εμείς ανακαλύπτουμε έναν καταπληκτικό συγγραφέα που δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει πάρει τη θέσει που του αξίζει.

Ένα λογοτεχνικό θρίλερ που συζητήθηκε πολύ στην άλλη όχθη του Ατλαντικού και απ’ ότι μαθαίνω τα πηγαίνει περίφημα και στη χώρα μας. Δυο συγγραφείς, η Αθηνά Λιου και η Τζουν Χέιγουορντ κάνουν τα πρώτα τους βήματα στον χώρο της λογοτεχνίας. Η μία αποθεώνεται η άλλη παραμερίζεται. Όταν η Τζουν πεθαίνει, η Αθηνά κλέβει το βιβλίο της και το παρουσιάζει ως δικό της. Τα μυστικά αυτά ωστόσο κάποια στιγμή έρχονται στο φως και εμείς παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα ένα μυθιστόρημα που μένει χαραγμένο στο μυαλό μας για καιρό.

Ένας από τους σπουδαιότερους Αμερικανούς συγγραφείς μας χαρίζει μερικά από τα καλύτερα διηγήματά του και μας θυμίζει για ποιον λόγο τον αγαπάμε.

Η δολοφονία του Κένεντι μάς έχει δώσει πλήθος λογοτεχνικών και κινηματογραφικών έργων. Η εκδοχή του Ντελίλο για το τι έγινε τότε, μάς δίνει ένα -κατά γενική ομολογία- από τα καλύτερα μυθιστορήματά του.

Έχω πει και θα ξαναπώ ότι ο Μάντης είναι από τους καλύτερους συγγραφείς μας και ένας από τους πιο αγαπημένους μου. Η φαντασία του καταπληκτικού αυτού συγγραφέα μάς χαρίζει άλλο ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημά του που δεν θες να τελειώσει. Ένας κόσμος από το όχι και τόσο μακρινό μέλλον μας. H Eυρώπη γίνεται ένα θεματικό πάρκο. Ιστορικές περίοδοι αναβιώνουν και οι άνθρωποι ως άλλες μαριονέτες ζουν μέσα στην ψευδαίσθηση που οι ίδιοι επιλέγουν. Εϊντζελτάουν, Νερόπολη, Βυζανμπούλ, Ιστάντιουμ είναι μερικές μόνο από τις πόλεις στις οποίες ο Μάντης θα μας ταξιδέψει και εμείς ευχόμαστε να το δούμε γυρισμένο σε σειρά.

Απόκοσμο, δυσοίωνο, ονειρικό. Τα διηγήματα αυτά θα πρέπει να διαβαστούν δυνατά, όπως παλιά. Αριστουργηματικά όπως και η έκδοση.

Έχω την αίσθηση ότι η Keegan βάζει πλώρη για Nobel. Υπαινικτική γραφή στα καλύτερά της. Διηγήματα διαμαντάκια. Εντυπωσιακή για άλλη μια φορά με λίγες μόνο λέξεις.

Πόσο συγκινητικό αυτό το μυθιστόρημα. Εθισμός, κατάθλιψη, πίστη και αγάπη. Μια οικογένεια που αγωνίζεται να επιβιώσει. Ένα βιβλίο που χαράσσεται στην ψυχή.

Κάπως έτσι θα έπρεπε να διδάσκεται η Ιστορία. Το έχω κάνει ήδη δώρο σε φίλους μου που ΔΕΝ διαβάζουν ιστορία και οι αντιδράσεις τους ήταν απίστευτες. Τριάντα ιστορικές στιγμές απ’ όλες τις εποχές μάς κρατούν καθηλωμένους στις σελίδες του βιβλίου του Μπουσερόν. Αυτές οι τριάντα ιστορικές στιγμές είναι: Το έτος 1000, η Σταύρωση του Ιησού το έτος 33, η Εγίρα το 622 (έτος 1 του Ισλάμ), η κατά τη μυθολογική παράδοση ίδρυση της Ρώμης το -753, ο Όρκος του Σφαιριστηρίου κατά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, η απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα το 1990, το προσκύνημα του μάνσα Μούσα στη Μέκκα το 1324, η χάραξη των βραχογραφιών στο σπήλαιο του Λασκώ το -16000, η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα το 1945, η καταστροφή της Πομπηίας το έτος 79, η Μαύρη Πανώλη του 1347, η πτώση του Άνγκορ το 1431(;), η ενθρόνιση του φαραώ Ακενατόν το -1348(;), η σφαγή των Αλγερινών στο Παρίσι το 1961, η μάχη της Αλεσίας το έτος -52, η δολοφονία του Ερρίκου Δ΄ το 1610, ο θάνατος του Λουδοβίκου Θ΄ το 1270 και η τελευταία(;) σταυροφορία, ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου το -323, η μάχη του Ταλάς το 751, η μάχη του Πανιπάτ το 1526, η μάχη του Μποροντίνο/Μόσκοβα κατά την εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, η κατάκτηση του Νότιου Πόλου το 1911, το ταξίδι του Χριστόφορου Κολόμβου το 1492, η «Δωρεά του Κωνσταντίνου» το 315, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι επαναστάσεις του 1848, η λεηλασία των Παλαιών Θερινών Ανακτόρων του Πεκίνου το 1860, η δίκη του Σωκράτη το έτος -399, η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ το 1776, το πραξικόπημα στη Χιλή το 1973. Διαβάστε το και θα με θυμηθείτε, ιδίως όσοι από εσάς δεν διαβάζουν Ιστορία.

Ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας σε νέα μετάφραση.
Κουαουναγουάκ, Μεξικό, Ημέρα των Νεκρών. O Τζέφρι Φέρμιν, πρώην πρόξενος, πρώην σύζυγος, αλκοολικός και πλέον κατεστραμμένος, περνά την τελευταία του μέρα βυθιζόμενος ολοένα και περισσότερο στο μεσκάλ. Καθώς η μέρα αργοκυλά, καθίσταται προφανές ότι πρέπει να πεθάνει – είναι η μόνη διαφυγή από έναν κόσμο που δεν τον καταλαβαίνει. Η ιστορία του, η εικόνα της επώδυνης ανόδου προς τον Γολγοθά, αποτέλεσε προφητικό βιβλίο για μια ολόκληρη γενιά. Must-have, must-read.

Τυχερή, αντί Κρανιά, έτσι λέγανε την πόλη μερικοί πιο παλιοί και πολύ δίκαιος ο τίτλος, ούτε μία ανθρωποκτονία εδώ και δεκαετίες, οι κτηματικές διαφορές και τα συζυγικά κερατώματα δεν είχαν οδηγήσει ντόπιους σε ακραίες συμπεριφορές, η τοπική Αστυνομία ασχολιόταν με παραβίαση ωρών κοινής ησυχίας, παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, διαρρήξεις, εξυβρίσεις και φασαρίες για τα ποδόσφαιρα και τα κομματικά. Με τον καιρό ο Στέλιος Σπούγιας είχε προσχωρήσει στο πνεύμα της πλειοψηφίας των ντόπιων, που θεωρούσαν πως τα δύο πιο χρήσιμα ρήματα στη ζωή είναι τα βολεύομαι, ξεβολεύομαι. Κάνα δυο φορές, μετά που η Χιονία του τα φόρεσε με τον επιστήμονα και του ζήτησε διαζύγιο, είχε σκεφτεί να σηκωθεί να φύγει σαν κύριος, γιατί όχι στην Αυστραλία, τόσο μακρινή σαν μία περίπτωση Άλλου Κόσμου.
Υπήρχε ο μικρός όμως, ο μοναχογιός του, ο Χρόνης του. Δεν το έσκασε λοιπόν, έμεινε στις κορνίζες, παραφουσκώνοντας το νόημα του μαγαζιού και το ειδικό βάρος των σχέσεων με την ποικιλία των πελατών. Κάποια πρωινά άνοιγε το παράθυρο, κοιτούσε ψηλά και τα έριχνε στον παραλήπτη, ουρανέ της Κρανιάς, φουκαρά μου κι εσύ, τι έχεις αποκαλύψει φωτεινός, τι έχεις κουκουλώσει σκοτεινός. Μετά απευθυνόταν και στον εαυτό του, ρε μαλάκα Στέλιο, δεν πας να δεις αν έρχομαι; Kαρυστιάνη forever.

Η Ντάρια είναι η κόρη, η μοίρα της οποίας σημαδεύεται ήδη από τη γέννησή της λόγω λανθασμένης προγεννητικής διάγνωσης. Η Άντα είναι η μητέρα, η οποία στο κατώφλι των πενήντα ετών ανακαλύπτει ότι είναι άρρωστη. Η ανακάλυψη αυτή γίνεται η ευκαιρία να απευθυνθεί άμεσα στην κόρη της και να της αφηγηθεί την ιστορία τους. Τα πάντα περνούν μέσα από τα σώματα της Άντα και της Ντάρια: καθημερινές μάχες, θυμός, μυστικά, αλλά και απροσδόκητες χαρές και στιγμές απέραντης τρυφερότητας. Οι λέξεις διασχίζουν τον χρόνο, σε ένα συνεχές πάντρεμα του παρελθόντος με το παρόν. Μια ιστορία συγκλονιστικής δύναμης και αλήθειας, στην οποία κάθε στιγμή που περιγράφεται είναι ένα δώρο ζωής για τους αναγνώστες. Δεν έχω διαβάσει βιβλίο που να βραβεύτηκε με Strega και να μην το λάτρεψα.

Πώς από τη Σμύρνη και τα δυτικά παράλια της Ιωνίας το 1919, δύο χρόνια μετά η ελληνική Στρατιά βρέθηκε σχεδόν χίλια χιλιόμετρα μακριά από το Αιγαίο; Πώς έφτασε ως εκεί; Ποιοι το αποφάσισαν; Με τι πόρους συντελέστηκε αυτή η εκστρατεία μέσα στην ευρύτερη εκστρατεία στη Μικρά Ασία; Πώς σχεδιάστηκε; Πώς την αντιμετώπισαν οι ίδιοι οι Έλληνες στρατιώτες; Τι έζησαν όλοι εκείνοι οι απλοί άνθρωποι στα βάθη της Τουρκίας; Τι είδαν τα μάτια τους; Τι χρειάστηκε να κάνουν για να επιζήσουν; Ποια η φύση των μαχών που δόθηκαν; Και ποια ήταν η κατάληξη και η σημασία τους για τη Μικρασιατική Εκστρατεία συνολικά;
Αυτά είναι μερικά από τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται ο ανά χείρας τόμος σε ένα αφήγημα που, χωρίς να αποτελεί ιστοριογραφική έρευνα με την αυστηρή έννοια του όρου, εστιάζει στον γενικότερο στρατιωτικό σχεδιασμό αλλά παράλληλα επικεντρώνεται και στην ατομική εμπειρία του απλού στρατιώτη. Το συγκλονιστικό εξώφυλλο είναι του Θάνου Κακολύρη.

Το Ταξιδεύοντας: Ιαπωνία-Κίνα είναι ο συναρπαστικός καρπός του ταξιδιού του Νίκου Καζαντζάκη ως δημοσιογράφου το 1935. Επιστρέφοντας από το δεύτερο ταξίδι του εκεί με την Ελένη, πεθαίνει στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, στις 26 Οκτωβρίου 1957. Οι ζωντανές εικόνες, οι απαράμιλλες περιγραφές, οι ποιητικές παρομοιώσεις και μεταφορές συνυπάρχουν με ιστορικά, πολιτισμικά, θεωρητικά και μυθιστορηματικά στοιχεία, σχόλια και παρατηρήσεις κοινωνικού και γεωπολιτικού περιεχομένου, καθώς και εξομολογήσεις προσωπικού χαρακτήρα σε κείμενα υψηλής αισθητικής. Στις 5.12.1917 έγραφε στον Γ. Αγγελάκη από τη Ζυρίχη: «Η Φραγκιά δεν έχει τίποτα να μας δώσει, όλη μου η ψυχή, […] είναι γυρισμένη κατά την Ανατολή!» Αυτή, κατά τη γνώμη του, ταυτιζόταν με μια πνευματικότητα και μια αισθητικότητα που εξέφραζαν τις ανάγκες και τις αναζητήσεις του. Η έκδοση μαγική.

Το 1792, ο πρώην σκλάβος Μπέντζαμιν Χάνι και η Ιρλανδή γυναίκα του Πέισιενς εγκαθίστανται σ’ ένα ερημονήσι απέναντι από τις ακτές του Μέιν. Ο Μπέντζαμιν φυτεύει μηλιές στο μικρό του νησάκι, όπου σιγά σιγά βρίσκουν καταφύγιο κι άλλοι άνθρωποι – μαύροι, ιθαγενείς, απόκληροι. Έναν αιώνα αργότερα, οι λιγοστοί απόγονοί τους ζουν στο νησί πάμ­πτωχοι και απομονωμένοι, αλλά τουλάχιστον μακριά από την εχθρότητα που τους περιμένει στην ενδοχώρα.
Το καλοκαίρι του 1912, ένας ιδεαλιστής αλλά γεμάτος προκαταλήψεις ιεραπόστολος, που έρχεται να μορφώσει τα παιδιά του νησιού, τραβά την προσοχή των αρχών. Μια επιτροπή ειδικών καταφθάνει και κρίνει ότι η «εκφυλισμένη» κοινότητα πρέπει να διαλυθεί. Μόνο ο Ίθαν Χάνι, που διαθέτει ταλέντο στη ζωγραφική, ίσως έχει μια ευκαιρία να ξεφύγει, καθώς οι κάτοικοι απομακρύνονται με τη βία και στέλνονται σε ιδρύματα, ενώ τα σπίτια τους γκρεμίζονται για να μετατραπεί το νησί σε θέρετρο…
Ένα συγκλονιστικό βιβλίο, βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, για τις Εδέμ και τους Κατακλυσμούς που φτιάχνουν τις ανθρώπινες ιστορίες. Και τις Κιβωτούς που διασώζουν έστω την ανάμνησή τους.

Ζούσε στις σκοτεινές εποχές του μέλλοντος σε έναν κόσμο χωρίς αγάπη και τόλμησε να αγαπήσει τη γυναίκα της επιλογής του.
Σε μια εποχή που είχε χάσει κάθε ίχνος ευφυΐας και πολιτισμού, είχε το θάρρος να αναζητήσει και να βρει τη γνώση. Αλλά δεν ήταν αυτά τα εγκλήματα για τα οποία θα τον κυνηγούσαν. Τον είχαν καταδικάσει σε θάνατο επειδή είχε διαπράξει το μέγιστο αμάρτημα: Είχε ξεχωρίσει από το άβουλο ανθρώπινο κοπάδι. Ήταν ένας άνθρωπος μόνος του.
Το κλασικό, και τόσο σύγχρονο, δυστοπικό αφήγημα της Ayn Rand για μια μελλοντική σκοτεινή εποχή του μεγάλου «Εμείς» –έναν κόσμο που στερεί από τα άτομα το όνομα, την ανεξαρτησία και τις αξίες– αποτελεί το προοίμιο για τα μεταγενέστερα αριστουργήματά της, Κοντά στον Ουρανό και Ο Άτλας επαναστάτησε. Να σας πω μόνο ότι το “Κοντά στον Ουρανό” είναι στα πέντε καλύτερα βιβλία μου όλων των εποχών.

Μια εξαιρετική χριστουγεννιάτικη ιστορία με τον τρόπο της Χάισμιθ. Μια πλούσια κυρία, που ζει με τον αυτοδημιούργητο σύζυγό της σε μια πολυτελή συνοικία του Παρισίου, καλεί τις παραμονές των Χριστουγέννων δύο φτωχόπαιδα στο διαμέρισμά της για να τα κεράσει και να τους προσφέρει δώρα. Σταδιακά εξαφανίζονται ένας χαρτοκόπτης κι ακολούθως ένα ακριβό ρολόι με συναισθηματική αξία για την σύζυγο. Κι εν μέσω των γιορτών αρχίζει μια κρίση. Μια ιστορία που φέρνει, μέσα στις γιορτές, αντιμέτωπους δύο τελείως διαφορετικούς κόσμους. Χριστούγεννα και γιορτές με τον τρόπο της Χάισμιθ.

Καλή χρονιά να έχουμε!