ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Το ματωμένο του έργο του Graeme Macrae Burnet

Pieter Bruegel the Elder- The Magpie on the Gallows

“Γράφω αυτό το κείμενο κατόπιν επιθυμίας του δικηγόρου μου κυρίου Άντριου Σίνκλερ, ο οποίος από τότε που φυλακίστηκα εδώ στο Ινβερνές μού φέρεται με πολύ περισσότερη ευγένεια απ’ όση αξίζω και δικαιούμαι. Η ζωή μου υπήρξε σύντομη και άνευ σημασίας, και δεν επιθυμώ να απαλλαγώ από την ευθύνη για τις πρόσφατες πράξεις μου. Ο μόνος λόγος, επομένως, για τον οποίο εμπιστεύομαι αυτές τις λέξεις στο χαρτί είναι για να ανταποδώσω στον δικηγόρο μου την καλοσύνη που μου έχει δείξει. Ο κύριος Σίνκλερ μου έδωσε οδηγίες να εκθέσω, με όσο το δυνατόν

περισσότερη σαφήνεια, τις συνθήκες που αφορούν τον φόνο του Λάχλαν Μακένζι και των άλλων, κι αυτό θα κάνω όσο καλύτερα δύναμαι, απολογούμενος εκ των προτέρων για την πενιχρότητα του λεξιλογίου μου και τη χοντροκοπιά του ύφους.

Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι εκτέλεσα αυτές τις πράξεις με μοναδικό σκοπό να γλιτώσω τον πατέρα μου από τις δοκιμασίες που υφίστατο τον τελευταίο καιρό. Αιτία των δοκιμασιών ήταν ο γείτονάς μας Λάχλαν Μακένζι, και για να βελτιώσω τη μοίρα της οικογένειάς μου τον εξαφάνισα απ’ αυτό τον κόσμο. Θα πρέπει να δηλώσω επιπλέον ότι από τότε που ήρθα στον κόσμο μόνο συμφορά υπήρξα για τον πατέρα μου και η αποχώρησή μου από το σπιτικό του θα είναι αληθινή ευλογία γι’ αυτόν.

Το όνομά μου είναι Ρότερικ Τζον Μακρέι. Γεννήθηκα το 1852 και έζησα όλα τα χρόνια μου στο χωριό Κολντούι, στο Ρος-σάιρ. Ο πατέρας μου Τζον Μακρέι είναι καλλιεργητής γης, ευυπόληπτος στην ενορία, ο οποίος δεν αξίζει να αμαυρωθεί με το όνειδος των πράξεων για τις οποίες μόνο εγώ είμαι υπεύθυνος. Η μητέρα μου Ούνα γεννήθηκε το 1832 στην κωμόπολη Τοσκέιγκ, τρία χιλιόμετρα περίπου νότια του Κολντούι. Πέθανε το 1868, πάνω στον τοκετό του αδερφού μου Ίαν, και αυτό το γεγονός, κατά την άποψή μου, ορίζει την αρχή των προβλημάτων μας».

Inverness from castle, Scotland
Inverness from castle, Scotland (Library of Congress Prints and Photographs Division Washington, D.C. 20540 USA)

Τον Αύγουστο του 1869, στα Χάιλαντς της Σκοτίας, ο δεκαεπτάχρονος Ρόντερικ Μακρέι διαπράττει τρεις δολοφονίες. Με ιδιαίτερα ειδεχθή τρόπο σκοτώνει τον αστυνομικό του χωριού (και τύραννο της οικογένειάς του), την έφηβη κόρη του και τον μόλις τριών ετών γιο του. Ο δράστης δεν αρνείται τους φόνους. Αντιθέτως, ομολογεί. Γνωρίζουμε τί έχει συμβεί, πώς έχει συμβεί και ότι ο βασικός ήρωας του βιβλίου μάλλον θα οδηγηθεί στην αγχόνη. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς τί ενδιαφέρον μπορεί να έχει ένα βιβλίο, όταν ήδη εξαρχής γνωρίζεις ότι ο βασικός ήρωας είναι πράγματι ο δολοφόνος. Εδώ είναι που έρχεται ο συγγραφέας και δημιουργεί όχι μόνο αγωνία για το αν θα οδηγηθεί ο Ρόντερικ Μακρέι στην αγχόνη, αλλά ακόμη και συμπάθεια γι’ αυτόν και τα όσα αυτός και η οικογένειά του έχουν περάσει μέχρι και τη στιγμή της δολοφονίας των τριών αυτών ανθρώπων.

«Η αλήθεια είναι ότι περιέθαλπα συχνά τραυματισμένα πουλιά και ζώα, αλλά το έκανα κρυφά, γιατί ο πατέρας μου θα το θεωρούσε σπατάλη χρόνου ή, ακόμα χειρότερα, ανυπακοή στο θέλημα του Θεού. Εν πάση περιπτώσει οι περισσότεροι ασθενείς μου πέθαιναν. Πριν από δύο χρόνια, όμως, είχα μεγαλώσει έναν νεοσσό που είχα βρει ενώ κουβαλούσα τύρφη από τους λόφους. Μόλις έβγαλε φτερά, συνειδητοποίησα ότι ήταν κοράκι και το ονόμασα Μαυρούλη. Ένα βράδυ που πήγα στον αχυρώνα να ταΐσω τον προστατευόμενό μου, είδα ότι έλειπα και υπέθεσα πως είχε δυναμώσει αρκετά για να ζήσει μόνος του στον κόσμο. Δεν ξέρω αν τα πουλιά αυτά παραμένουν κοντά στο σημείο όπου γεννήθηκαν, αλλά όποτε έβλεπα ένα κοράκι να χοροπηδάει στις καλαμιές του χωραφιού ή να κουρνιάζει στο χαντάκι δίπλα στον δρόμο για το Τοσκέιγκ αναρωτιόμουν αν ήταν ο Μαυρούλης και αν η λάμψη στα μάτια του σήμαινε ότι με είχε αναγνωρίσει».

Το παραπάνω χωρίο είναι από τα απομνημονεύματα του Μακρέι, τα οποία γράφει μέσα από το κελί του, περιμένοντας τη δίκη του και την ετυμηγορία. Μέσα από τα απομνημονεύματά του λοιπόν, που τιτλοφορούνται Η εκδοχή του Ρόντερικ Μακρέι μαθαίνουμε για τη δουλοπαροικία, τις εξωφρενικά δύσκολες ζωές των καλλιεργητών της γης στα Χάιλαντς της Σκοτίας, την κοινωνία της εποχής και τις δεισιδαιμονίες της.

lexander Nasmyth - Stage Design for Heart of Midlothian; Deans' Cottage
Alexander Nasmyth – Stage Design for Heart of Midlothian; Deans’ Cottage

Ο Μακρέι είναι γεμάτος αντιθέσεις: από τη μία θα σκοτώσει με αποτρόπαιο τρόπο τρεις ανθρώπους, από την άλλη αγαπά τα ζώα και τα γλιτώνει από βέβαιο θάνατο. Παρόλο που δεν έχει ολοκληρώσει βασικές σπουδές, φαίνεται ευφυέστατος, με λόγο προσεγμένο και σωστό. Είναι τρυφερός και ήπιος σαν χαρακτήρας, ενώ είναι ερωτευμένος με την κοπέλα που σκοτώνει. Το βασικό ερώτημα του βιβλίου, που τίθεται τόσο στους ενόρκους, όσο και στους αναγνώστες είναι αν θα θεωρηθεί παράφρονας. Αυτή είναι η βασική υπερασπιστική γραμμή του δικηγόρου του, του Άντριου Σίνκλερ: η επίκληση και απόδειξη της παραφροσύνης, ώστε να σώσει τον πελάτη του από την εσχάτη των ποινών. Ανάλογα δε με την απάντηση που θα δώσει κανείς στο παραπάνω ερώτημα, ακολουθούν και άλλα, όπως για παράδειγμα ποια ήταν τα αληθινά κίνητρα των πράξεων αυτού του ήρωα: ήταν πράγματι η σωτηρία της οικογένειάς του από την πηγή των δεινών τους ή μήπως μια βεντέτα που κρατούσε από παλιά; Ή μήπως πάλι η ερωτική απογοήτευση ήταν αυτή που όπλισε το χέρι του;

φυλακή
Photo by Rodrigo Ortega

Το βιβλίο είναι μία δικογραφία. Ολόκληρος δε ο τίτλος του είναι ΤΟ ΜΑΤΩΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ. Έγγραφα αναφερόμενα στην υπόθεση του Ρόντερικ Μακρέι όπως τα επιμελήθηκε και τα παρουσίασε ο ΓΚΡΕΑΜ ΜΑΚΡΕΪ ΜΠΕΡΝΕΤ (ο συγγραφέας στην πραγματικότητα παίζει ένα παιχνίδι με τον αναγνώστη, αφού στον πρόλογο επιχειρεί να μας πείσει ότι η υπόθεση είναι αληθινή. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο και νομίζω είναι αχρείαστο). Πέραν της απολύτως ενδιαφέρουσας και αγωνιώδους πρωτοπρόσωπης κατάθεσης του ήρωα, η οποία καταλαμβάνει και ένα πολύ μεγάλο μέρος του βιβλίου, διαβάζουμε γνωματεύσεις ιατροδικαστών, μελέτες ψυχολόγων, καταθέσεις μαρτύρων, αποσπάσματα εφημερίδων της εποχής, ενώ στο τέλος, αφού πια έχουμε λάβει γνώση όλων των εγγράφων και των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, παρακολουθούμε μια ολοζώντανη δίκη, όπως την κατέγραψαν οι εφημερίδες της εποχής, oπότε και το βιβλίο μετατρέπεται σε ένα άρτιο δικαστικό θρίλερ (γιατί ο κόσμος σταμάτησε να γράφει δικαστικά θρίλερ;) με τα ερωτήματα για τον ήρωα και τις πράξεις του να τίθενται διαρκώς, αναζητώντας τις απαντήσεις τους. Το αν θα απαντηθούν μένει να το ανακαλύψει ο καθένας από εσάς. Και νομίζω εδώ βρίσκεται και το μυστικό που καθιστά αυτό το βιβλίο ένα απολύτως συναρπαστικό και απολαυστικό ανάγνωσμα!

Graeme Macrae Burnet
Robert Perry for the TIMES

O συγγραφέας

Ο Graeme Macrae Burnet (Γκρέαμ Μακρέι Μπερνέτ, 1967) γεννήθηκε στο Κιλμάρνοκ της Σκοτίας. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Σινεμά στο πανεπιστήμιο της Γλασκόβης και Διεθνείς Σχέσεις στο πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους. Έχει εκδώσει ένα ακόμα μυθιστόρημα με τίτλο The Disappearance of Adele Bedeau(2014). Το Ματωμένο του έργο μεταφράζεται σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες, ενώ συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Booker. Ζει στη Γλασκόβη.

Διαβάστε τις πρώτες σελίδες:

http://flip.metaixmio.gr/apospasmata/TO_MATOMENO_TOY_ERGO/index.html

Έγραψαν για το βιβλίο:

  1. http://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/9042-graeme-macrae-burnet
  2. http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1386_2861
  3. https://www.theguardian.com/books/2016/aug/12/his-bloody-project-by-graeme-macrae-burnet-review
  4. https://www.irishtimes.com/culture/books/his-bloody-project-review-in-cold-blood-in-the-highlands-1.2813800