Με την εκπληκτική Κίρκη της Madeline Miller ζωντανεύει μπροστά στον αναγνώστη μαγικά η άνιση μάχη θεών και θνητών, μέσα από την ιστορία της γνωστής μάγισσας των ομηρικών μας ονείρων, που είναι γραμμένη λυρικά, με ένα φεμινιστικό φίλτρο, από μία συγγραφέα που γνωρίζει ακόμα και τις υποσημειώσεις της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.
Η Κίρκη, που την αποκαλούσαν Νύμφη, λέξη που «δεν σημαίνει μόνο θεότητα αλλά και νύφη», αφηγείται το προσωπικό της έπος των χιλιάδων αθάνατων χρόνων της. Και το αφηγείται με τη «στριγκή φωνή» της που μοιάζει κακόηχη στους θεούς -ακόμη και στον πατέρα της- και οικεία στους ανθρώπους. Ίσως γι’ αυτό ο ιδιαίτερός της μύθος να μας είναι τόσο οικείος.
Η πλοκή ακολουθεί τη φυσιολογική ροή της ζωής ενός ανθρώπου.
Ξεκινώντας την αφήγησή της, η Κίρκη μιλά σαν παιδί. Είναι η άτακτη κόρη του Ήλιου, που αδυνατεί να συλλάβει την πονηριά των ενηλίκων θεών, που σκορπούν τον φόβο του αφανισμού στον άνθρωπο, το μόνο έλλογο ον ικανό να συλλάβει το βάρος της θνησιγένειας και να συμφιλιωθεί μαζί της. Η Κίρκη μεγαλώνει μπροστά στα μάτια του αναγνώστη, εξομολογούμενη το πρώτο της μάθημα: «Κάτω από την ήρεμη, γνώριμη όψη των πραγμάτων βρίσκεται μια άλλη που περιμένει να ξεσκίσει τον κόσμο στα δύο».
Ο πρώτος της έρωτας είναι με θνητό. Η απόγνωση και η ανάγκη της να ανταποκριθεί ο θνητός στο πρώτο, άγουρο, ερωτικό της κάλεσμα και ο φόβος της απόρριψης της επιλογής της από ολόκληρη τη θεϊκή γενιά της είναι οι ψυχοφθόρες αφορμές που την μυούν στη μαγεία. Η ψευδαίσθηση της πρώτης αγάπης τής δίνει τη δύναμη να μαγέψει όλο τον κόσμο για χάρη του. Τα δώρα της τον καθιστούν ισχυρό. Ο θνητός της μεταμορφώνεται σε θεό χάρη σ’ εκείνη. Η εντύπωσή της όμως ότι εξακολουθεί να ανήκει στους θεούς δίπλα στο -θεό πλέον- σύντροφό της διαψεύδεται. Δεν αργεί και η τιμωρία από τους θεούς, αυτή της αιώνιας εξορίας, της αιώνιας μοναξιάς.
Η μάγισσα ωριμάζει στην μοναξιά της μέσα στο πλουσιοπάροχο σπίτι-φυλακή που της δώρισαν οι θεοί. Στο νησί της Αίας βρίσκει τα βοτάνια της, που φυτρώνουν στις απόκρημνες πλαγιές του έρημου αυτού τόπου και απαλύνουν τη μοναξιά της. Η τέχνη της μαγείας τής δίνει την ελπίδα να δημιουργήσει τον δικό της κόσμο. Στο έρημο νησί της Αίας βρίσκει τα θηρία της, τα λιοντάρια που εξημερώνει σε κουτάβια και της κρατούν παρέα. Η αίσθηση της ελευθερίας την ανακουφίζει προσωρινά.
Ο ήχος του κρασιού που κυλά στην κανάτα γεμίζοντάς την, τα πλουσιοπάροχα σερβίτσια με τα εκλεκτά εδέσματα, τα κεντητά που την τυλίγουν για ύπνο θα αποκτήσουν νόημα μόλις τυχαία ξεβράσει η θάλασσα στην ακτή της ένα ταλαιπωρημένο πλήρωμα. Η φιλόξενη θεά, με την ανθρώπινη φωνή περιποιείται τους καλεσμένους της με αγάπη, λες και επιθυμεί να ανταποδώσει το καλό που έκανε στη μοναξιά της η ανθρώπινη παρουσία τους. Από την άλλη, η απότομη μετάβαση του γνωστού μας πληρώματος από την πάλη τους με τα κύματα σ’ ένα περιβάλλον πλούτου με μία γυναίκα μόνη, που τους παρέχει ενθουσιασμένη τα καλά όλου του κόσμου, γρήγορα μεταλλάσσει την ευγνωμοσύνη τους σε ακόρεστη αδηφαγία. Τα κόκκαλα των ναυτικών σπάνε. Η Κίρκη εξασκεί την παλιά της τέχνη και μεταμορφώνει τον κόσμο στο αληθινό άσχημο πρόσωπό του, για να μην την ξεγελά: μεταμορφώνει τους άντρες σε γουρούνια.
Η συγγραφέας καταφέρνει να πλάσει ένα μοναδικό και αγωνιώδες παραμύθι ενηλίκων, με πρώτη ύλη την αρχαία μυθολογία. Και το καταφέρνει άριστα. Η γλώσσα δε είναι τόσο εικονοπλαστική που φαντάζεσαι τις σελίδες και τους διαλόγους να ζωντανεύουν στην οθόνη. Και η αλήθεια είναι ότι θα ζωντανέψουν αφού έχει ήδη ανακοινωθεί από το HBO ότι το βιβλίο θα γυριστεί σε σειρά 8 επεισοδίων. Οι γνωστοί μας αρχαίοι θεοί και ήρωες (Προμηθέας, Μήδεια, Δαίδαλος, Οδυσσέας, Πηνελόπη, Τηλέμαχος) παρελαύνουν πιο ανθρώπινοι και παλεύουν με τον γρίφο του αρχαίου κόσμου, αυτόν της μοίρας, του πεπρωμένου: άραγε έχουμε εξουσία στη ζωή μας, καθορίζουμε και αλλάζουμε το μέλλον ή είναι όλα γραμμένα από πριν; Η Κίρκη δίνει την απάντηση και την ακολουθεί μέχρι τέλους.
Τί είναι λοιπόν η Κίρκη; Είναι μια σύγχρονη, φρέσκια λογοτεχνική εκδοχή της αρχαίας μυθολογίας. Το βιβλίο της Miller είναι η απάντηση στο ερώτημα «Τι ήμουν στ’ αλήθεια; Δεν άντεχα να μάθω»∙ μια απάντηση που έχει να κάνει με την αυτοθυσία για τον άλλον. Οι άνθρωποι είναι πιο δυνατοί, όταν ορθώνονται μπροστά στην κακουχία με το μυαλό και τη «μαγεία» τους, αποφασισμένοι να υπερασπιστούν ό,τι αγαπούν και είναι τότε που πραγματικά «δεν ξέρεις τι είναι ικανοί να κάνουν…». Και είναι τότε, θα συμπληρώσω εγώ, που μεταμορφώνονται σε ήρωες! Must-read!
Η συγγραφέας
Η Madeline Miller πήρε πτυχίο και μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το Πανεπιστήμιο Μπράουν στα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά, τα οποία και διδάσκει. Επίσης έχει σπουδάσει στη Σχολή Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γέιλ, με ειδικότητα στην προσαρμογή και τη μεταφορά κλασικών μύθων στη σημερινή εποχή. Το Τραγούδι του Αχιλλέα, από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι το πρώτο της βιβλίο.
Το site της συγγραφέα
Έγραψαν για το βιβλίο:
- http://no14me.blogspot.com/
- https://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1386_3307
- https://www.athensvoice.gr/culture/book/540292_einai-i-kirki-tis-madeline-miller-simantikotero-vivlio-toy-kairoy-mas
- https://www.theguardian.com/books/2018/apr/08/circe-madeline-miller-homer-odyssey-retelling-review
- https://www.nytimes.com/2018/05/28/books/review/circe-madeline-miller.html
- https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/circe-madeline-miller-book-review-the-odyssey-feminist-rewrite-female-empowerment-greek-mythology-a8310691.html
- https://choice.npr.org/index.html?origin=https://www.npr.org/2018/04/11/599831473/circe-gives-the-witch-of-the-odyssey-a-new-life
